Slechts 20% afgewezen asielzoekers vertrekt: Europese maatregelen zijn nodig
Wat houdt een migrant tegen om naar Nederland af te reizen, als hij weet dat hij waarschijnlijk toch niet wordt teruggestuurd? Asielmaatregelen werken alleen als uitgeprocedeerde migranten daadwerkelijk weer vertrekken naar hun land van herkomst. En dat lijkt heel logisch, maar in de praktijk gebeurt dit nog veel te weinig. De afgelopen jaren vertrok slechts 20% van de afgewezen asielzoekers daadwerkelijk uit de EU. Een schrikbarend laag percentage. Wie niet in Nederlandmag blijven, moet terugkeren naar zijn eigen land.
Omdat de kans zo klein is om teruggestuurd te worden, blijft het aantrekkelijk voor kansarme migranten om naar Nederland en Europa af te reizen. Het creëert een scheve situatie: het is oneerlijk voor diegenen die zich wél aan de regels hebben gehouden en vrijwillig zijn vertrokken. Ook verhoogt het de druk op de asielketen in Nederland. Deze vicieuze cirkel moeten we doorbreken door het minder aantrekkelijkte maken voor deze mensen om naar Nederland te komen en hier te blijven. Daarnaast is het noodzakelijk om samen te werken met onze Europese buurlandenom tevoorkomen dat mensen rond gaan reizen en het in andere landen opnieuw gaan proberen.
Tegelijkertijd blijven de terugkeercijfers zo laag omdat landen van herkomst weigeren hun eigen inwoners terug te nemen. Door gezamenlijk op te treden in Europa, hebben we meer middelen om hier verandering in te brengen. We moeten duidelijk maken aan derde landen dat het terugnemen van eigen inwoners (een internationale juridische verplichting) een harde voorwaarde zal zijn voor samenwerking met de EU. Zodra een derde land deze randvoorwaarde niet serieus neemt, kunnen we hier direct negatieve gevolgen aan koppelen voor handel, visa, ontwikkelingssamenwerking en geopolitieke relaties. Daarnaast kunnen we sancties opleggen omdruk uit te oefenen op landen die weigeren mee te werken. Europa kan als machtsblok veel meer invloed uitoefenen.
Maar ook binnen Europa valt nog veel te winnen. Lidstaten moeten elkaars terugkeerbesluiten erkennen. Nu kan een afgewezen asielzoeker in Duitsland of België in Nederland gewoon een nieuwe procedure starten. Het vrije verkeer binnen de EU mag niet betekenen dat mensen zonder recht op verblijf eindeloos door ons continent kunnen blijven zwerven. Hiermee wordt onze vrijheid misbruikt.
Door terugkeer ook op Europees niveau te regelen, zorgen we dat de regels binnen de hele EU hetzelfde zijn. Het kan niet zo zijn dat sommige landen nauwelijks druk uitoefenen, terwijl andere wel duidelijke afspraken hebben. Een ander element zijn afspraken over bewaring van afgewezen asielzoekers die niet willen vertrekken. Het is onduidelijk wanneer een afgewezen migrant in bewaring kan worden gesteld. Wie actief tegenwerkt, dreigt weg te lopen of al in grensprocedure zit, moet wat ons betreft in bewaring worden gehouden totdat vertrek geregeld is. Als vrijwillige terugkeer niet werkt, moet verplichte terugkeer de norm zijn. We kunnen niet onbeperkt mensen toelaten in Nederland en Europa.
Vandaag presenteert de Europese Commissie nieuwe plannen voor effectief terugkeerbeleid. Wij zullen er vanuit Nederland en Brussel op toezien dat er strenge en rechtvaardige regels komen. Zo beschermen we onze vrijheid en zorgen we ervoor dat er voldoende plek blijft voor vluchtelingen die onze hulp écht nodig hebben. Het is tijd om door te pakken – anders blijft dit probleem ons achtervolgen.
